Thư gửi người âm
Ô mai, em đến đấy!..
Vậy mà đã sắp giỗ hết. Thoảng ngọn gió se, nửa đêm. Sao sáng hơn, gọi hồn Hưng
về nói chuyện, có lẽ vui… Nhưng, lời nói thì bay đi, viết thư đốt xuống, chắc
Hưng càng tĩnh độ. - Mình gửi những trang này về cõi ấy, cái cõi mơ mơ tím nhạt
mà trước khi mua vé đi chuyến xe vạn cổ, trong một đêm lạnh, anh cũng mang máng
biết là may ra, có lẽ nó sẽ hồng lên cái màu vĩnh cửu của yêu thương. Vậy là…
Hưng ơi, cũng có một thời… ngày xửa ngày xưa có một giáo sư bác sĩ nhổ bật cho
anh cái khối u trong lồng ngực, u gì… bénigne hay maligne lúc đó nào ai đã
biết. Hẵng cứ nhổ cho xong đi một đoạn đời, mà cùng lúc con trai anh, thủ khoa
một cuộc dương cầm ở một xứ nào xa có hàng bạch dương trên tuyết, cũng nhổ bật
cho người cha cái khối u tội tình của cuộc mưu sinh vất vả, cái khối u tưởng
như ác nghiệt lại trở thành ngọn đèn tâm linh soi lại đời mình, thẩm phán mọi
việc đã qua để anh tự mình gạn đục khơi trong. Khối u thần thánh!
Quả nhiên, có những giọt nắng buồn Chopin đọng trên mười đầu ngón tay diệu kỳ
của đứa con trai út đã lung linh lên tiếng rất trong trẻo gọi anh cố gượng dậy
mà ra thoát cái vòng âm u quái quỷ lá mặt lá trái nỗi đời đã trói buộc, giày vò
anh hàng chục năm ấy chứ! Hưng hẳn không quên, cũng vào dịp ấy, mình động lòng
thương xót bạn, viết một đêm xong bài thơ giao hưởng U gì tặng
bạn và mừng cháu Sơn thủ khoa. Hưng thì vừa qua một trận dao kéo cắt, rạch
luôn, lách rất tài tình vào bộ ngực còn phồng căng bão táp của nỗi đời đa đoan
lắt léo; con trai út của Hưng thì cũng vừa qua vòng cuối cuộc thi tài đầy kịch
tính nơi quê người. Hưng nghe thơ U gì đến câu chót đã nắm
chặt tay mình rơm rớm khóc. Đọc lại, Hưng nghe nhé, mà đọc từng nhịp một thôi.
Sợ Hưng lại bị xốc ở giữa cõi Tịnh không thì mình mang tội với bạn nhiều lắm.
U gì
Thơ giao hưởng
Hoàng Cầm tặng Đặng Đình Hưng
Prélude (*)
Hỡi Nàng mắt biển mưa thâm
Chopin nhớ Chị sớm nằm cỏ xanh
Bao giờ phấn bướm thăm Anh
Giọt sương đỉnh núi long lanh nắng tàn
Rơi vào kẽ - phím - âm - hoang.
(*) NÀNG? - Ai đấy nhỉ? - Người yêu xưa của Hưng à? - Có khi là Georges Sand,
nữ văn sĩ đã vò nát tim thi sĩ Alfred de Musset, và sau lại xé nát ngực nhạc sĩ
Chopin? - Chưa chắc đã phải - Hay là người-đàn-bà-không-quen? Hình như tôi đã
gặp nhiều lần ở hè phố Hà Nội - Hay là tiền thân của ô-mai-em?
Nhịp một
Đêm trắng
Thiên cơ ngời mắt xanh
Đơm đóa hồng đen giữa ngực anh
Đêm sau
Thiên cơ ngời mắt xanh
Chụp hình
Bằng tia chớp Đào Hoa
Một khối u lành trong suốt đáy.
Phim
Bầu trời thủy tinh
đọc
“Lấm tấm những nốt
hồng đổ về cung si bémol lệ chảy dường như giọt nắng buồn Chopin”
Đúng vậy không, Hưng? Chúng mình thuở xanh tơ – xanh thơ có thể gọi tên là
những “khối u lành trong suốt đáy”, những tế bào trong cơ thể một hành tinh ăm
ắp sự sống, mà nmình cứ mượn chữ của Tử Vi đặt tên là Thiên Cơ. Hành tinh đẹp
đến nỗi cả một đời chúng mình dốc hết từ ngữ âm thanh, đường nét, màu sắc vẫn
không nói được trọn vẹn một phần tỷ cái tuyệt vời say đắm của sự sống địa cầu.
Rồi đến khi, rời ghế nhà trường, ta vào đời thì mỗi người chúng ta lại đi một
ngả của riêng mình. Vì non nớt, chúng ta đều bị quyến rũ, mê hoặc.
Hồi đó, anh chưa biết đau. Ngã thì anh đứng vậy, bình tĩnh (tuy cũng đã có vẻ
run run), anh nhìn bốn phía, anh vẫn tìm hướng bay, quẫy cựa trong cái áo thùng
thình mà hóa ra chật chội, anh đâm cáu kỉnh, phẫn nộ với cả những người thân
yêu nhất, đã có lúc phẫn nộ với cả chính mình.
Thế là anh biết, trong ngực anh và cả trên cái lưng nilông các-tông của
định mệnh, có một khối u…Thuở ấy,… Hưng ơi!
Khối u đã nhổ đi rồi, cơ thể anh lành trở lại thì cũng vừa lúc có một khối u
khác, điện ở tần số nào soi cũng không rõ, dần dần choán hết hồn anh. - Cái
khối cô đơn khổng lồ, anh ngồi trong cái lồng trong suốt bằng không khí.
Mà quái ác thật, cái khối quạnh quẽ mênh mông ấy lại phải đối diện, hội thảo
với một cõi màu tro còn mịt mù hơn, ta thường gọi là cõi chết… A, thì ra ta sắp
chết đó chăng. Thoạt, anh cũng rờn rợn, ngợp, sợ. - Thì sợ đã sao - lẽ thường
thôi - mình đâu phải Tôn Ngộ Không! Anh đã đi sắp hết một vòng âm dương, chịu
luật ngũ hành, một chu kỳ nhân sinh thì đấng tối cao đã gieo vào anh những hạt
nhân của không-biết. Vậy thì anh thôi… sợ. Anh bình thản, hay
cố-ra-vẻ-bình-thản xoay cái khối cô đơn sừng sững ấy cho đối mặt hẳn với hư vô
- Nào, thử xem cõi mịt mù kia, ngươi làm gì được ta - Bằng sức mạnh tư duy phản
tỉnh, anh đi vào cơn thể nghiệm cuối cùng - Nó khác hẳn những cơn thể nghiệm
trước. Vì nó bắt đầu bằng một cơn thèm polydimensionnel - Thèm sống - Làm như
đến bây giờ anh mới bắt đầu được sống và phải sống. Một mình trong căn buồng -
anh gọi là hầm - cố đóng kín cửa cho thành hòn đảo hoang giữa biển người sóng
gió - giữa một cái chợ - Anh nghe từng tiếng động nhỏ, thẩm thấu từng đường
cong, nét quẹo, ầm ỳ sóng ngầm và hình như ở bên kia cũng đang vi vu nhiều cơn
gió gọi… Nào, kiếp người - Kiếp anh, là thế nào đây? Anh bèn thể nghiệm lại,
gọi là cơn thể nghiệm số 7. Trước hết là cơn thèm dữ dội. Là cái trục của một
cuộc sống rất thật để những khát khao, ước vọng, - gái nghén thèm miếng sấu dầm
- cứ xoay quanh tít mù - Thèm ngửi, nếm, sờ mó, nhai nuốt, có khi nuốt chửng một
mùi hương tóc - một vệt chân người một cái hôn bất tận - Con libiđô nhảy múa,
kín, hở, khóc cười. Hưng ơi, khi khởi bút Ô mai Hưng hẳn không
ngờ chính từ dòng đầu Ô mai róc rách trong khe đá đời anh khô
khốc ấy, Hưng mới sống đích thực một Đặng Đình Hưng thi sĩ. Nên, đêm ấy, Hưng
nhờ cậu Tú thắp đèn Hoa Kỳ (vì khu phố mất điện) đọc thong thả cái Ô
mai chưa đánh máy, lần đầu tiên mình đã khóc vì thương Hưng quá. Chao
ôi hơn ba chục năm bầu bạn, chưa khi nào mình thấy Hưng chân thật đến thế. Mình
khóc, Hưng có biết đâu, vì cái ánh sáng leo lét ngọn đèn… (phần bản phô tô
nhìn không rõ) phát hiện được giọt nước mắt cảm thông.
Đặng Đình Hưng sau giải phẫu, về với cuộc sống thật, mới biết suy ngẫm về một
cuộc sống thật, mới biết suy ngẫm về một vòng đời - 1 hội đã khép - mới biết
thèm. Anh thừa nhận anh là con gấu ăn trăng - là cái nồi
đồng mắt mở - một di vật - một chuyển động -
một thèm khát tỉ mỉ từng chi tiết, từ đáy vực sâu của hư vô lên tuyệt đỉnh của
cuộc sống hối hả, xô bồ, ào ạt hàng ngày - Anh thèm ăn bằng tất cả các giác
quan, cả giác quan thứ 6, thứ 7 - Ăn tái bình minh - ăn
tái buổi chiều - ăn (ràu rạu) cả mặt trời - ăn
một quả chuông buông giờ… nói gọn lại, vào tuổi 60, anh mới biết thèm sống,
sống thật sự, tỉ mỉ và bao quát, anh khát cái thời gian đã mất, anh thèm níu
lại từng sợi tơ thoi thóp nhiều chiều trong một không gian sôi động.
*
Hưng ơi! Từ sau phút rời bàn mổ đến khi anh chạy lên trước dòng người đang đứng
xếp hàng nghiêm chỉnh, anh chen ngang mua bằng được cốc bia tận thế, anh vội đi,
đi trước nhiều anh em về cõi vĩnh hằng (đã thanh thản chưa ?) đến hôm nay, hình
như đã quá 10 mùa heo may nắng vàng ươm, mà lá bàng rắc đỏ mặt đường phố, phân
phát cho từng nhà những giấy mời tha thiết đi ngao du đến những vùng bâng
khuâng, tiếc hận đến cả những vùng vu quy, hôn phối ấm áp (thường phải mặc áo
len mỏng mà phải là áo đan bằng hai bàn tay - bàn tay em trắng của
người tình.) Mười mùa thu, khoảng ấy anh bình tĩnh lấy thân mình, số kiếp mình
làm thần tượng cô đơn để - rất chậm rãi - chậm rãi như khi anh nhấp từng ngụm
nhỏ rượu quê - ngồi (hay nằm) viết bài Thơ Truyện Ô mai - Anh
đã nói từ lâu: - Cô đơn cứ phải toàn phần mới sinh năng lượng -
Vậy thì Ô mai là hiệu quả cao nhất của cơn thể nghiệm cuối
cùng, cơn thể nghiệm cô đơn toàn phần Đặng Đình Hưng.
Đúng vậy, Ô mai, một cõi có thực hơi ấm thịt da người, những nồng
đậm nếm được trong một cái chợ - y như những cái mẹt bày tim, gan, lòng tràng,
khấu đuôi - Ô mai - y như thúng gạo nếp, một hạt nếp
thấy sữa và hương trời - Ô mai y như bóng gà
đi vào bụi thẳm - những vệt bước chân đi quên bên một sườn đồi.
Phải, Ô mai lại là cõi ảo mê, có thật giữa ban ngày, ai mua
rươi ra mua lanh lảnh cái giọng nữ cao lê thê dài dọc phố màu tro thổi
thốc trời đông. Ô mai - một nét nhạc từ tình ca cuộc đời
thực nối vào bản giao hưởng mùa ảo vọng như man mác - như
mây trôi, lại như trống trải cô ly - như tiếng gọi mùa.
Hưng nhỉ, thực đấy, mê đấy - như thơ - Nữ thi vương diễm lệ - ảo huyền - cả như
thơ Hưng đã viết gần mười tập ấy, nàng thơ của Hưng - từ một cô bé Lọ lem
- Ô mai em.
Xuân hạ thu Đông - đi giữa mùa em gió lộng - Thu
cùng…
Tôi đã rờn rợn hai vai lạnh, và se se da thịt đêm thu ở căn buồng của anh,
đường Giảng Võ khi nghe anh nói mê trong tiếng đọc đều đều của người bạn
trẻ: Mùa hương đi tóc xanh - lại càng thêm thương xót anh vì
nỗi anh đã lãng phí cả một vòng âm dương sinh thành tình yêu và hạnh phúc, để
mãi đến bây giờ mới hình tượng được một góc biển ái, một trượng nguồn ân, bấy
giờ mới biết tìm đến hạnh phúc ngoài anh. Qua nỗi đau
thương bằng thánh - Em người thánh, Oan là thánh và
bấy giờ mới tìm cách hiện đạt ước mơ: lấy lại ấu thơ, lấy lại mùa tổ ấm
- bàn tay em trắng. Bấy giờ anh mới biết: uống mùa hương vị ấy,
ngây ngây ngày chớm lửa - lửa bồi hồi biết lửa, lửa bùng quên -
bùng bốc cháy - xoay vần - cô lánh - mưa sa.
Tưởng anh đã hồi tâm, đã lấy lại được ấu thơ nhưng
kìa anh vẫn lù lù một Hy Mã cô đơn đối diện tử thần. Muốn kéo anh trở về cuộc
sống thực, để hưởng đến đáy một mùa xuân có thực, để anh có cơ may ôm ấp một
người nữ tràn sinh lực libiđô, để thơ anh đỡ quằn quại trong cái vũng thế tình
xoáy lốc, nhưng anh không nghe. Anh hoài nghi cuộc đời, hoài nghi cả chính
mình, bèn mở ngoặc giữa chừng bài thơ - truyện để bày ra một trận đánh thật
khốc liệt. Cái ngoặc cùm khóa lớn. Con người bị giam trong cái ngoặc: nhà cửa,
ngựa xe, danh vọng, đến cả trí thức lớn Dăm ba cuốn (sách) cứ lẽo đẽo
đi theo nhau qua các cuộc dọn nhà. Sách và người thường nhìn lại nhau qua cái
bìa. Khoảng cách nhìn lại cứ thưa dần. Đi trong cái ngoặc là một thời gian
sống dài vô vị, han rỉ. Ảnh, thuốc bong ra, những khuôn mặt chặp lại cái
vali cũ lưu giữ những cơn sợ hãi - Bao nhiêu sợ hãi, bao nhiêu rơm rác cuộc đời
trong cái ngoặc ấy. Quãng đời anh trong cái ngoặc là một xe rác, xe tải cỡ lớn
mà anh chở đến vài chục năm nặng nề - nhục nhã, nay đem ra tung hê tất tật
những cặn bã ấy đi, đánh bật rễ chúng đi, bật khỏi ký ức. Anh làm cuộc tổng
tảo mộ đời mình. Trận đánh khốc liệt này, dạo ấy, mình nhớ lắm. Hưng
cứ lì lợm triển khai cái trận tự oanh tạc - Autobom-bardement! Mình cũng hỗ trợ
Hưng bằng nhịp hai của bài thơ giao hưởng, vì cảm kích cái tuyệt vời nhân cách
của Hưng… Anh dũng cảm nã đại bác vào quá vãng đời anh thì mình cũng thành thực
vẽ cái chân dung Đặng Đình Hưng, không chùn tay trước sự thật phũ phàng. Hưng
nghe lại nhé! Thơ giao hưởng - nhịp hai, còn nhớ chứ!
Đêm câm
Đôi ba ngôi Văn Xương trứng tằm
Rủ nhau đi li ti xa hút bầu trời thâm
Gặp lóe vàng tia chớp chị Hồng Loan
(nghe như chiếc thoa vàng bẻ nửa
(nghe như bông sen muộn hè chói lửa)
Chụp hình
Một khối u Không màu
Phim mây ngầu
Đọc: lỗ chỗ chín chậu nắng tóc mắt võng rách tụt cân đai yên ngựa què kéo đen
ngòm cỗ xe bánh vuông không thấy mũ sa lầy bãi sông thu bùn lũ ngược vẫy sen
tàn (đi hoang ư) ngậm miệng nghỉm gió thốc lốc cung ré-majeur quắt nhức ba cạnh
nhung gai ái ân gì dài thon mười búp trắng sữa đầu vú núi cao ngất
[Bao giờ về quê trong
Khoanh
một cái ao ngồi giặt áo cả ngày [1]
ngảnh mặt xem chú chuồn hoa
đêm đầu khe chớp tía]
[Bao giờ về quê trong
Khoanh một cái bếp
nấu cháo nếp xoan sánh lá mơ non
nhòe mắt tóc mai ly
Khói dàn ngang chập hình bác mẹ toàn thân trần
ru U đào “bé ngoan đừng nghịch nhé…à…ơi…]
Lại đọc: Lố nhố nhiều u gì sau xe hình mắt lé mã tấu trùng trùng răng chuột mặt
nạ người đẹp tiếng ngọt thanh sà nép là bồ đề - u - rồi - cũng đâm đầu khe ẩm
rậm âm hoang. (Hội chẩn: vô phương)
Anh nghĩ sau trận tự oanh tạc, sau cuộc tổng tảo mộ, trên đống hoang tàn đổ nát
của giấy và sách, ảnh và kỷ niệm chua chát đắng cay, anh có thể bới tung quá
khứ, tìm lại mình để thư thái đi vào cơn thể nghiệm cuối cùng, sáng tạo trên
nền móng mới, bằng nhiều vision mới để tìm ra đích thực tho thuần khiết là đi
từ đâu - Tình yêu trốn ở đâu. Thương thân - thương người khởi nguyên là đâu và
đến đâu thì tận cùng. Khó thật; nhưng thôi, anh đã thôi thèm, anh
đi giao lưu, rồi anh về hầm, khép kín cô đơn, đặt bút,
như từ khai thiên lập địa đến bấy giờ mới đặt bút viết - miễn là chân thực,
lòng lành thì cái đẹp sẽ long lanh hiện dáng thơ Nữ chúa… Anh ra vẻ đĩnh đạc
trang nghiêm, bình thản, nhưng tôi vẫn thấy anh run rẩy thồ trên vai gầy cái
khối cô thần quả tú cứ rộn rã, hạch sách, đòi anh phải trả nợ
- Cái nợ làm người quả thật là quá nặng. Anh tự bắn phá cốt để qua đi
cơn ác mộng ma đè. Xong. Anh gắng một nụ cười - anh
định thần đứng dậy.
Và gặp Ô mai Em. Một lọ lem con đẻ của nỗi đời oan nghiệt - một thơ
ngây trinh tuyết của Thi ca - nữ thánh thoát thai từ đau thương bầm tím trên
dòng đời cuồn cuộn những giấc mơ tan. Khi tỉnh rượu lúc tàn canh - giật
mình… mình lại… (N.Du) biến ảo Ô mai Em, em có thật đấy.
Chính mắt tôi đã hơn một lần nhìn thấy “cô ta” trong cái quán chợ “ngựa vàng”,
nơi Hưng thường ngồi một góc, nhắp từng ngụm nhỏ của Lặng Im ngâm trong một thứ
rượu quê ngát mùa lúa chín và trắng toát màu sinh ly của những bến sông ảo vọng.
Ô mai Em, mà không có thật đâu. Ảo ảnh. Hư huyền. Nhưng huyền diệu một
loại thuốc an thần, giảm đau - thuốc này chỉ có những thi sĩ đích thực mới bào
chế ra được - nó vuốt ve những vết sẹo còn ứa máu của đời anh, và nó tung ra
nhiều hẹn ước, - bao giờ cũng dễ dàng để lỡ - Ước một giờ gặp lại - Ô
mai thành hương ấm phả vào mái tóc rối bời rưng rưng ngày tháng trôi
qua của người thơ đau khổ chưa từng biết, để bấy giờ mới biết… gừng cay
muối mặn… xin đừng quên nhau (ca dao). Anh đừng quên em. Nhưng hình
như Không-phải-em một tia nắng cuối chiều chợt lóe và chợt tắt. Có thể, đúng
nửa đêm, lại là một ngôi sao xanh chập chờn thức ngủ. - Hưng ơi! sao mà thương
xót, ái ngại anh! Cuối đời rồi mới biết vơ nhanh một tia nắng, một ngọn gió
hương cau thoang thoảng để làm thần tượng cho Thơ, nên anh cứ bị hẫng. Cả
chuyện tình Ô mai… bập bồng… thoang thoảng mùi hương thiên lý những
đêm trăng vùng quê đồng chiêm trũng của anh, hình như chỉ là ảo giác của một
ông già 60 tuổi cố níu một mùi hương, một gam màu lý tưởng rồi cố đẩy vào cái
kho tiềm thức anh vốn rất nghèo những ái ân đằm thắm đời thường, vì qua một hội
nhân sinh, anh chưa từng biết đam mê thực sự.
Nên, suốt cả hai chương dài, Giao Lưu - Chiều thứ bảy, tôi chỉ thấy
anh mơ (hoặc là nói mê) bằng cái ton không lấy gì làm chắc,
giọng anh dịu dàng đấy nhưng hình như có nhuốm màu tuyệt vọng, tôi cố tìm mãi
không thấy, không bắt gặp được hơi thở nồng ấm trên ngực anh đâu, Hưng ạ. Những
dòng thơ xuôi bảng lảng như bóng con đò trên sông chiều sương khói chập chờn -
như cánh chim trên đồng chiều vội vã, không có hoàng hôn… Nghe yếu đuối, ngọt
mềm, nghe van vỉ, thở than, như lời hò hẹn bâng quơ lìm lịm trôi, để rồi như
không - không có gì cả - đến ước mơ nữa cũng không có gì hết.
Vậy thì, sau nhiều cơn thể nghiệm cũ, sau những bi kịch dằng xé vò nát anh một
đời, anh còn lại gì đây? Anh mất, mất hết - anh vứt, vứt hết. Anh gặp nữ thánh
thơ, anh còn được một tiếng thở dài trong như ngọn gió cuối thu trên cánh đồng
chiều đã gặt hái. Hưng ơi, dẫu chỉ còn một tiếng thở dài, anh vẫn còn sống mãi,
miễn là có người nghe thấy, cảm và hiểu cho anh, qua tiếng thở dài thi sĩ ấy.
Đến đây, mình thắp nén nhang, thỉnh Hưng về qua những phố-Phái giữa Thăng Long
này để nghe lại nhịp cuối U gì - Thơ giao hưởng vì Hưng, nén
nhang thân hữu vì nỗi đau rất Đặng Đình Hưng.
Nhịp ba
Hào quang chạy quàng đi quanh
Kết vòng chỏm núi
dấm dúi cho ai
một - U hồng
hai - U bưởi
- vô khối U chanh
U sen có vành
U na rách mắt
cười
Miệng cười đen
ánh sơn mài
dành cho U ác kiện trời đó ru?
Thiên cơ chợt ngủ
Sương mù tháo chốt rêu
từ độ ấy
hẹn Anh
Dương cầm vỗ sóng
vỗ thanh
Ngủ đi u!
(ngủ đi ư?)
Ru em
Sóng lại rập rềnh…
Hư Không…
Hà Nội 1992
[1]Một
câu thơ của Đ. Đ. Hưng trong tập Cửa Ô
Nguồn: Bài này được nhà thơ Hoàng Cầm viết làm lời tựa cho tập “Ô Mai”
nhưng vì một lý do riêng đã không in trong lần xuất bản. Sau đó nó được Hoàng
Cầm sửa lại, cắt bớt khá nhiều, cho in trong tập “Văn xuôi Hoàng Cầm” (NXB Văn
Học 1999) với tên mới là “Ô mai – em đến hay đi”. Chúng tôi xin giới thiệu bản
gốc theo thủ bút của Hoàng Cầm năm 1992.
No comments:
Post a Comment